Gezinsbedrijven komen te vaak in een spagaat

De Tweede Kamer debatteerde op donderdag 23 januari met minister Wiersma en staatssecretaris Rummenie (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur) over de uitvoerbaarheid van beleid op het boerenerf. De bijdrage van André Flach aan dit commissiedebat is hieronder te lezen.

Gezinsbedrijven worden te vaak door de overheid klemgereden. Deze week weer zo’n voorbeeld. Ik heb het nog niet eens over de verstrekkende stikstofuitspraak, omdat er nog steeds onhaalbare stikstofdoelen in de wet zitten. Gewoon, een van de honderden voorbeelden. Waar veel mensen niet van wakker liggen, maar die boer en z’n gezin wel. Het plaatje was rond: meedoen aan de Lbv, stallen slopen, natuurvergunning inleveren, en op die plek twee woningen bouwen. De stallen zijn gesloopt. Maar na de uitspraak over intern salderen wil de provincie niet meer meewerken aan die woningbouw. Als de natuurvergunning nu echter niet ingeleverd wordt, kan de ondernemer fluiten naar de resterende Lbv-compensatie. En de overheid, die haalt haar schouders op…

Gezinsbedrijven komen te vaak in een spagaat. Denk aan groentetelers, die teelten op de tocht zien staan door het afnemende gewasbeschermingsmiddelenpakket. Denk aan de duizenden PAS-knelgevallen. Laten we de psychische belasting van deze spagaat niet onderschatten. Daar heeft Greenpeace geen boodschap aan, maar de SGP wel.

Deze boerenbedrijven hebben met meer regels te maken dan de Jumbo’s van deze wereld, maar dan zonder administratieve en juridische afdeling. Petje af.

Ik doe enkele voorstellen en hoor graag de reactie van de minister.

Praktijktoets
Hoe gaat de minister de agrarische praktijktoets verbeteren? De brief hierover is onvoldoende. Schrijnend voorbeeld is het beleidskompasformulier bij het wetsvoorstel voor afroming van productierechten. Geen woord over de grote impact voor bijvoorbeeld leaseafhankelijke bedrijven. Onbestaanbaar. Wordt voor elk relevant voorstel zo’n toets gedaan? Gaat de minister, zoals RVO bepleit, ervoor zorgen dat ook de samenhang van regels door praktijkmensen getoetst wordt?

Hardheidsclausules
De SGP wil dat eerder een hardheidsclausule in regelgeving opgenomen, dan wel toegepast wordt. Die zat eerder bijvoorbeeld in de Meststoffenwet, maar nu niet meer. De regeldruk is complex en soms zelfs tegenstrijdig, op nationaal én regionaal niveau. Er zijn bijzondere omstandigheden door weer of ziekte. Als een bedrijf als Tata Steel wegkomt met schikken en gedogen, terwijl kleine agrarische bedrijven het mes op de keel gezet wordt, klopt er iets niet.

Aansluiten op bestaande regels
Sluit zoveel mogelijk aan bij bestaande regelgeving. De gewassenlijst voor groene braak in de ecoregeling is korter dan de rustgewassenlijst in de mestwetgeving. Waarom niet gewoon dezelfde lijst? Zo zijn meer voorbeelden te noemen.

Zorgboerderijen en natuurboeren
Twee specifieke groepen vragen ook om actie. De aankomende Wet integere bedrijfsvoering zorg- en jeugdzorgaanbieders is nog niet toegesneden op zorgboerderijen. Dat zorgt voor grote lastendruk en dreigende sluiting, terwijl we onze kwetsbare medemens juist een heerlijk boerderijdagje toewensen. Gaat het kabinet dit goed regelen? Ik noem ook het agrarisch natuurbeheer. Gaat de minister een einde maken aan de hoofdbrekens van boeren en adviseurs over het kluwen aan regels rond ANLb, ecoregeling en mestwetgeving?

Doelsturing
Beleidsonzekerheid is een van de belangrijkste belemmeringen voor de ontwikkeling van boerenbedrijven. Terwijl ontwikkeling vaak juist verduurzaming betekent! Kom met haalbare, richtinggevende doelen op gebieds- of bedrijfsniveau. Kies voor een tweesporenaanpak. Boeren kunnen dan koersen op eenvoudige forfaitaire normen en middelvoorschriften met minder ruimte, of op doelvoorschriften in combinatie met monitoring en certificering, met meer ruimte. Neemt de minister dit mee in bijvoorbeeld het volgende actieprogramma?

Boeren willen best uitgedaagd worden, maar wel als ze zelf aan de knoppen zitten. De ammoniakuitstoot is nauw verbonden aan bijvoorbeeld het ureumgehalte in de melk. Als je stuurt op het ureumgetal kun je 30% uitstootreductie realiseren. Daar kunnen we toch veel meer mee dan nu gebeurt? Gaat de minister ervoor zorgen dat het betere – perfecte real time monitoring – niet de vijand wordt van het goede?